Op een donkere dinsdagavond rijd ik naar het moderne uitvaartcentrum en crematorium de Lariks in Hardenberg. Naar de lezing van longarts Sander de Hosson. Hij werkt in het Wilhelmina ziekenhuis in Assen.
Geneeskunde is soms genezen. Vaak verlichten. Altijd troosten
Vaak lees ik Sander's colums. Van mens tot mens en als longarts, vertelt hij over de mensen in zijn praktijk. Over zorg voor mensen in de laatste levensfase, de palliatieve zorg. Dat geneeskunde in zijn vakgebied maar in 15% gaat over genezen, vaak over pijn verlichten en altijd troosten.
Buiten bij de Lariks geven brandende fakkels me een warm welkom. Agnes Boer, uitvaartondernemer en laatste levensfase en verliesbegeleider, heeft daar binnen mooie mensen samengebracht. Niet alleen Sander de Hosson en zoveel mensen die hem willen horen, maar ook staat stichting Make a Memory is er. Heb je daar wel eens van gehoord? Zij maken kosteloos foto's van ernstig zieke, terminale en overleden kinderen in de leeftijd van 23 weken (zwangerschap) tot en met zeventien jaar.
Carematch is er die vraag en aanbod in de zorg samenbrengt. De Rememberbox, een persoonlijk op maat gemaakt handgevouwen doosje met 2 kaarsjes die je thuis kunt in alle rust kunt branden om nogmaals stil te staan bij de degene van wie je afscheid moest nemen. De fotograaf van in Focus afscheidsfotografie loopt haast onzichtbaar rond en maakt sfeerfoto's die je in dit blog terugvindt.
Ga d'r maar aan staan
Wie is Agnes Boer vraag ik zachtjes aan de catering, kun je haar aanwijzen? En ik verwacht een oudere vrouw te zien, onopvallend gekleed (Hallo oordeel ;-). Ze wijzen een vrouw aan, ergens rond de 35 jaar, met een fijne uitstraling en gekleed in een zwart truitje en een zacht glanzende rok. Ze loopt van het een naar het ander, heeft alles strak geregeld en oog en aandacht voor iedereen en alles om haar heen. Wat een lef om dit te organiseren denk ik. En dat is precies wat Sander de Hosson later ook zegt in en na zijn lezing over haar. Ze heeft de zaal vol gekregen als jonge uitvaartondernemer: ga d'r maar aan staan. Ik ben onder de indruk.
Proost op de mensen die hier zijn, proost op de mensen die we onderweg zijn verloren
Even een kop thee en dan ga ik met 130 andere mensen, de zaal in. Een zaal die al mooi is op zichzelf en nog verder is aangekleed, door 'je allermooiste feestje', die zelfs van een uitvaart, een warm afscheid kan maken. Gedurfd. Want dat 'kennen we hier niet'. En ondertussen klinkt in mijn hoofd het liedje Memories van Maroon 5: Here's to the one that we got, cheers to the wish you were here, but you're not. Toast to the ones here today. Toast to the ones that we lost on the way.
Taboe babysterfte
Doula bij geboorte, juist ook als je baby overlijdt
Als doula word ik door ouders gevraagd naast hen te staan bij de zwangerschap en de bevalling, en juist ook als zij hun baby verliezen. Dat doe ik met hart, handen, en hoofd. Ook deel ik mijn kennis over rouw in het kraambed aan doula's in opleiding. En in deze lezing van Sander... leer ik weer bij.
Er zijn
De muziek laat ons langzaam landen in de knusse zaal. Daarna vertelt Sander van mens tot mens, over de mensen in zijn praktijk, over het verlies van zijn vader, hoe je kunt zien dat iemand gaat sterven en de nummer 1 qua pijnbestrijding: Er Zijn. Kijk, voel, ruik, houd goed vast.
Hij brengt duidelijkheid, bereidt ons zo er beter op voor op hoe je er kunt zijn voor iemand die doodgaat. En ja het zet je ook aan het denken over je eigen dood en afscheid, en hoe je dat zou willen.
De woorden tikken erin, de tranen eruit.
Mijn wangen zijn nat. Ik ben geroerd, net als de mensen om mij heen. Door de warmte en menselijkheid van iedereen hier. En ook is er licht en lucht om te lachen om een grap, om eigen "fouten".
Na afloop vertelt Agnes voor de ruim 130 mensen in de zaal, dat haar dochter, drie dagen na de bevalling stierf. Hoe ze toen kennis maakte met afscheid nemen, hoe je dat kunt doen, met aandacht voor jezelf, hoe ze dat een ander toewenst. Dat haar overleden dochter altijd bij haar is.
Bam. Daar ben ik stil van en met mij de mensen om mij heen. Ze raakt. Ze spreekt van hart tot hart.
Met een buurvrouw, die ik nog niet eerder sprak ook al woont ze dichtbij me, praat ik na. Ook een mooi gesprek. Het moet zo zijn.
Afscheid nemen tot aan de ovendeur
Zachtjes aan vertrekken de mensen. Dan vraagt Agnes of ik nog de afscheidsruimte en crematieoven wil zien. Ja graag. Dit voorjaar stond ik er ook, toen we afscheid namen van mijn schoonmoeder Mien. We brachten haar weg totdat we niet meer verder konden. Tot aan de ovendeur. En wat werden we daarbij goed begeleid door de mensen van de Lariks. Alle uitleg, alle tijd, alle rust, en natuurlijk was het je eigen keuze of je erbij wilde zijn of je terugtrok. Wij bleven. Er werd uitgelegd dat er geen vlammen te zien zouden zijn bij het openen van de ovendeur en hoe de kist erin zou gaan als wij er klaar voor waren. De vraag van mijn zoon hoe lang het zou duren voordat het lichaam van oma zou zijn verbrand, werd beantwoord. En toen konden we oma's lichaam laten gaan. In alle liefde stonden wij dit laatste stukje er naast, totdat we niet meer verder konden, met oma en liefde in ons hart. Voor altijd.
De mens achter de crematie medewerker
En nu zie ik op deze avond, weer deze ruimte die verdrietige en goede herinneringen heeft nagelaten. Nu krijg ik ook uitleg van hoe de as er nadien wordt uitgehaald en wat er dan mee gedaan wordt. Met de man die de rondleiding geeft, praat ik na. Hoe alle tijd hier wordt gegeven en genomen om afscheid te nemen. Want dat kun je niet overdoen. En dat ik dat zelf ook heb ervaren. En dat mensen vaak niet weten dat ze een rondleiding kunnen krijgen bij de Lariks. Hij vertelt me dat hij tijdens het doen van zijn taak, ook geraakt wordt door de mensen en hun emotie, ook al kent hij ze niet persoonlijk. Hij is echt betrokken. En hij vertelt over hoe hij zelf een dierbare moest verliezen en hem tot het einde toe mocht wegbrengen en zelfs cremeren op verzoek van deze dierbare en zijn familie. Ik zie de tranen in zijn ogen. Weer die menselijkheid.
Laat in de avond verlaat ik de Lariks, van binnen warm en bijgeleerd, en ik word weer bijgelicht door de fakkels buiten. Het was een pracht van een avond. Georganiseerd door een zachte en krachtige vrouw die zoveel mooie mensen samenbracht en veel in haar mars heeft.
Dank aan iedereen die hier was en voor je laten zien.
Reactie plaatsen
Reacties
Heel mooi ❤️
Wat heb je dit prachtig verwoord
Complimenten!
Hier die je heel veel mensen een plezier mee
DANK JE ❤❤
Mooi geschreven, alsof ik er zelf bij was.
Super mooi geschreven zeg... 💖
Wat een prachtig verslag van een bijzondere avond. Heb het precies zo ervaren en was net als jij onder de indruk van de betrokkenheid van het personeel van Crematorium De Lariks en alle verhalen die deze avond gedeeld zijn. Dank je wel voor dit verslag.