In het blog Moeder zonder Moeder las je hoe mijn moeder overleed toen ik hoogzwanger was en hoe ik afscheid van haar nam. 

Het blog maakte niet alleen bij mij veel los, ook bij jullie. Er kwamen veel reacties, persoonlijk, via social media, email, de website en WhatsApp.
Met daarin een hart onder de riem, herkenning, erkenning.. en nog veel meer wat niet in woorden valt uit te drukken maar alleen gevoeld kan worden. Zo ♥.  

Verdriet dat openbaar wordt is rouwen, uitdrukken, onze verhalen, gevoelens delen en onze weg vinden naar onze eigen betekenis van wat liefde, leven en verlies zijn. Net zoals geboorte en dood, kunnen liefde en verdriet niet zonder elkaar bestaan.  Woorden van Amy Wright Glenn die ik deze week las. Zo treffend met wat ik ervaar en in mijn blogs beschrijf.

In dit vervolgblog lees je hoe ik zelf moeder word en wat ik daarbij ontdek.

Lees je weer mee...

De weken na de begrafenis van mijn moeder: wat heb ik toen gedacht en gevoeld? Er komt nu, 15 jaar later, niks in me op. Ik weet het niet.

Mijn 9 maanden dagboek aan Lieke zoek ik op en daar is te lezen:

'Ik zit vol leven met jou, jij moet voorgaan nu en alle energie krijgen. Ik zal je later alles over oma Tinie vertellen, dat doe ik nu niet in dit boekje. Dit boekje gaat over jou, hoe wij jou beleven en hoeveel ik, papa en Eva nu al van je houden. Na de begrafenis richt ik me weer volledig op jou, ik heb wat met je goed te maken. '

En zo parkeer ik het verdriet, de rouw, en trek me terug in een bubbel. De laatste weken zwangerschap van Lieke, koester ik en dat is waar ik me volledig op richt. 

Onze mooie lieve dochter Lieke wordt 5 weken na de dood van mijn moeder, thuis geboren op 11 februari 2005. 

Na de bevalling en als iedereen slaapt, liggen wij bij elkaar.  Ik kan mijn ogen niet van haar afhouden.

Lieke vernoemen we naar haar oma Mien: Hermina. Vernoemen naar mijn moeder, nee dat kan ik niet.

Na de kraamtijd gaat Lieke steeds meer huilen. Ze huilt, huilt, huilt. En ik huil mee. Roze wolken? Die zijn er niet. Hierover vertel ik je later nog wel een keer meer. 

In de jaren mijn moeders dood,
tikt verdriet
en hoe ik afscheid nam,
tegen mijn raam. 

Voor mijn deur, mijn hart, staan al lange tijd gasten te wachten. 
Tijd om ze binnen te laten.

Mijn deur doe ik open.

Twijfel zit als eerste aan mijn tafel: heb je wel goed genoeg afscheid genomen van je moeder? Heb je haar wel echt gezien en had je haar toch moeten aanraken en kussen? Ben jij wel een goede dochter geweest?

Verraad roept: jij hebt je bloedeigen moeder in de steek gelaten!

Rede antwoordt: doe het opnieuw in gedachten en doe dan nog beter je best dan toen!

Hoon loopt er jouwend om heen: Na na na na nàh, je hebt je kans gehad. Eigen schuld dikke bult!

Boos en Gekwetst die in een ver donker hoekje zitten, staan op en roepen in koor: je moeder heeft je zonder waarschuwing achtergelaten, op het moment dat jij haar juist zo nodig had. 

Jaloezie sneert er overheen: ja en anderen hebben nog wel hun ouders en mogen ze veel langer naast zich mogen hebben dan jij. Dat is toch niet eerlijk en wie gaat jou nou helpen en leren moeder te worden, vult Zelfmedelijden aan.

Rede sust: sommigen moesten hun ouders nog eerder missen dan jou.  Wees blij met wat je hebt.

Afgesneden schuift ook aan: met jouw moeders vertrek is ook een deel van je verleden weg. Hoe kun je dat herontdekken zonder haar? 

Deze gasten voel ik in hart en nieren en ze slaan stuk voor stuk tegen mijn geparkeerde tranen. Verdriet gaat er niet bij zitten aan tafel. Die moet blijven staan.

Ook word ik geconfronteerd met wat door de dood van mijn moeder, mij niet meer zal gebeuren.

Ik zie oma's om mij heen die wel hun kleinkind kunnen knuffelen.  Bam.

Oma's die met alle liefde op hun kleinkind passen. En ik maar zoeken naar oppas terwijl iedereen druk is met zijn eigen leven. Bam.

Mijn moeder die wel oma was voor haar andere al geboren kleinkinderen maar niet voor mijn kinderen. Bam.

Moe kijk eens, onze Lieke kan lopen! Bam.

Vriendinnen die hun moeder bellen om raad. Bam.

Ik wil naast moeder en vrouw zijn, ook weer kind zijn. Schuilen maar het dak is eraf. Bam.

Even langs mien moe, een bakkie koffie doen. Bam.

Ik bel ons oude thuisnummer. Een blikkerige robotstem zegt: nummer niet in gebruik. De verbinding wordt nu verbroken. Bam.

Mijn moeder leeft, ze is helemaal niet dood! Ze roept vanuit de deuropening: kom d'r in, ik zet koffie heur! Ik  word wakker. Het was weer een droom. Bam.

Ik besef dat ik weinig van mien moe weet en daarmee ook waar ik vandaan kom.  Om nieuwe koers te bepalen moet ik weten waar ik vandaan vaar.

Mijn moeders zussen, die haar allemaal overleven en wel ouder worden dan haar, bam, en oude buren zoek ik op. Hoe was mijn moeder, hoe is ze opgegroeid, wat weet je nog van haar?  Ze antwoorden naar hun beleving van hoe mijn moeder was. Ik zie mijn moeder door hun ogen. En dat vind ik niet makkelijk. Ik wil het voor mijn moeder opnemen. Hebben zij mijn moeder wel echt en goed genoeg gezien? En ik haar? Liet mijn moeder zich zien? Laat ik mijzelf zien? Er zijn geen babykleertjes en babyfoto's van mij. 

Bam

bam

bam

Ik wil weten hoe ik geboren ben. Zoek de vroedvrouw op die bij mijn geboorte was. Ze woont in een verzorgingstehuis, kijkt langs me heen en glijdt weg in sluiers. Bam.

Mijn geboortedossier dan, waar is het? Die is samen met nog tig andere dossiers, net een half jaar terug vernietigd door de neef van de vroedvrouw. In overleg met zijn tante: niet in overleg met mij! Bam.

Met al die bammen, herinneringen, en gasten aan tafel, begint het te druppen. Het verdriet is aangeschoven.

Mijn hoofd zakt in mijn handen en ik daal af naar mijn hart dat ontdooit. Drup, drup, drup. Water. Zachte tranen. Zachte snikken. Snotter. Lange halen.

Het stroomt. Die stroom gaat door de kloof tussen mijn moeder en mij. En de angst om te verzuipen in mijn verdriet... dat doe ik niet.
Mijn hart blijft kloppen, ook als ik mijn gevoelens doorleef. 

Mien moe vind ik als..

jong meisje

volwassen vrouw

oudere vrouw. Die zei dat ze een domme kop had maar de rapportcijfers vertelden wat anders.

Ik vind haar in...

nieuwe gedachten

mijn oude ingesleten patronen

opborrelende herinneringen

foto's

verhalen van anderen

haar stem in mijn hoofd

haar hand die mijn hart beroert

tranen over mijn wangen als ik over ons schrijf 

mij.

mijn kinderen

Na mijn moeders dood leer ik moeder te zijn, leren mijn kinderen mij dat.  Een zachte moeder. Die het niet altijd weet. Die loopt, valt, opstaat, stilstaat, geniet. Die leeft! Een moeder die haar kinderen zoveel mogelijk vrij laat, omdat ze weet hoe belangrijk dat voor haar zelf is.

Mijn kinderen vertel ik over hun oma Tinie. Jullie oma Tinie zou dit zeggen, oma Tinie zou dat doen...

Als oma Mien, mien schoonmoe overlijdt, geeft onze dochter Lieke bij het sluiten van de kist,  ineens een laatste kus op haar voorhoofd.  Ik had Lieke niet verteld dat ik dat toen niet kon bij mijn moeder.   

Mijn dochter

kust

de cirkel

rond. 

Wat ik gemist en zo gezocht heb, wil ik aan mijn kinderen geven. Omdat het ik het zelf mis en weet hoe belangrijk het kan zijn. 

Voor hen maak ik bewegwijzering voor later mochten ze de weg terugzoeken naar hun kindertijd, naar hun moeder en voorouders. Dat doe ik door het vullen van schatkisten. 

Van alles gaat erin: de zwangerschapstest, de witte zachte babykleertjes, de eerste schoentjes, kaartjes, het navelklemmetje, volgeschreven boekjes over hun kinderjaren, hun tekeningen en knutsels, lievelingsspeelgoed en boekjes.

Ik maak ook veel video opnames en foto's.  En praat met ze over als ik dood ga. Want stel dat ik ook vroeg en ineens moet gaan. Gaat nog lang niet gebeuren mam zeggen ze dan met rollende ogen! 

Wat ik gemist heb, wil ik ook aan ouders geven die mij inschakelen als hun doula.  Zo maak ik foto's van de geboorte en schrijf ik geboorteverslagen als schatkisten. 

Welke gasten er de laatste tijd aan tafel zitten?
Sommige oude gasten zijn weg, enkele komen soms terug. 
Enkele stoelen blijven leeg. 

Nieuwe gasten zijn aangeschoven:
Dankbaar en Blij dat mien moe mij het leven gaf en grootbracht. Zo kon ik het leven ook doorgeven aan mijn kinderen. Mijn moeder en oma's ontmoet ik vaak op dat smalle weggetje in de kloof. Zelf mama mogen zijn en vrouwen mama zien worden, maakt mij zo blij en dankbaar.
Zelfcompassie liet mijn hart smelten en laat me met compassie naar anderen kijken en staan.